Onderwijshuisvesting

Tijdens de Commissie Sociaal- en Maatschappelijk Domein van 1 oktober jongstleden werd de raad nader geïnformeerd over de uitvoering van het Masterplan Onderwijshuisvesting. Wat is er precies aan de hand? De raad van ‘oud’ Alphen aan den Rijn is in 2009 begonnen met het opstellen van een Masterplan Onderwijshuisvesting voor het Voortgezet Onderwijs. In 2011 is dit plan aan de raad voorgelegd en heeft een meerderheid voor een scenario gekozen en daarvoor dekking gevonden. Kortgezegd bevat het plan de complete nieuwbouw van vestigingen voor het Groene Hartcollege, Het Scala en verbouw van het Ashramcollege. De dekking voor het plan kwam deels uit de jaarlijkse Rijksbijdrage Onderwijshuisvesting. In 2012 werd uit diverse onderzoeken duidelijk dat gemeenten deze jaarlijkse bijdragen op de planken lieten verstoffen en dat er landelijk ruim 1/4 niet werd uitgegeven aan onderwijshuisvesting. Toenmalig kamerlid Sybrand Buma van het CDA diende met succes een motie in om de Rijksbijdrage af te romen. Gevolg: een tekort op de financiering van het Masterplan Onderwijshuisvesting voor de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn. Ondertussen is de planvorming voor nieuwe locaties al lang onderweg voor de scholen. Het college heeft ervoor gekozen om vast te houden aan het gekozen scenario uit 2011 (veel nieuwbouw) en heeft geprobeerd het tekort alsnog zelf op te lossen. Het resultaat is dat het college wil gaan ‘doordecentraliseren’. Dit betekend dat scholen niet alleen juridisch eigenaar worden van de scholen, maar ook economisch. Dit houd in dat scholen hun vastgoed als economisch middel mogen gebruiken (onderpand bijvoorbeeld). Door dit te doen kunnen de scholen ‘schatkistlenen’ bij het ministerie van Onderwijs tegen een lage, vaste rente en tegen een kortere looptijd. Hiermee kunnen de scholen het tekort op de dekking van het Masterplan alsnog bijlenen en zelf financieren. De gemeente moet echter wel garant staan voor de scholengemeenschap. Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk dat het college in december van dit jaar tot een collegebesluit wil komen om daadwerkelijk te gaan ‘doordecentraliseren’. Tijdens de commissie was de PvdA kritisch. Met het ‘doordecentraliseren’ leg je een taak als vastgoedmanagement bij een organisatie neer die dat niet als kerntaak heeft. Dat moet namelijk (goed) onderwijs zijn. We zijn inmiddels (helaas) bekend met de scholen die hebben gefaald op vastgoedgebied. Het fiasco van het ROC Leiden ligt nog vers in ons geheugen. De scholen zelf te mogelijkheid geven te lenen voor huisvesting brengt risico’s met zich mee. De gemeente blijft garant staan en daarnaast blijft de gemeente wettelijk verantwoordelijk voor het huisvesten van leerlingen als zij geen schoolgebouw meer hebben. Er kleven dus risico’s aan deze operatie. Een risico voor de gemeente van om en nabij de 59 miljoen euro. Dat vraagt om sterke eisen voor de controle en de regie van de gemeente op dit proces en na de ‘doordecentralisatie’ (governance). Na het te verwachten collegebesluit in december 2015 zal het voorstel naar de raad komen en zullen wij kritisch kijken naar dit governance-onderdeel.