Voor wie doen we het eigenlijk?

De begroting wordt wel het belangrijkste moment van het politieke jaar genoemd. De verdeling van budgetten maakt de prioriteiten van het gemeentebestuur concreet. Spannend en belangrijk voor de inwoners van Alphen aan den Rijn. De uitvoerige toelichting op de eerste begroting van het college van CDA-Nieuw Elan-VVD-D66 en CU is echter eerder een illustratie van de motivatie van wethouder van financiën Michel du Chatinier om toch vooral de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) en de provincie Zuid Holland tevreden te stellen. Grote tevredenheid met het gegeven dat de cijfers in boekhoudkundige zin kloppen voert de boventoon. Over de maatschappelijke gevolgen horen wij weinig tot niets.

Michel du Chatinier:
‘Ik ben een trotse portefeuillehouder financiën (…) Anderen bevestigen hetzelfde beeld: onze toezichthouder de provincie Zuid Holland en ook de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten). Dat zijn niet zomaar de eerste de besten die dat aan mij meegeven en daar ben ik beretrots op.’
‘Ik heb me hard gemaakt om inzicht te verkrijgen over de lasten en baten binnen het sociaal domein (…) ik zal zo zeggen wat we nog niet weten, maar wat we wel weten treft u aan in deze begroting. (…) Ik zou ook het woord bezuinigingen soms een andere naam willen geven. Het is een verschuiving van middelen. Er is voor nu geen reden voor ongerustheid. We weten wat we nog niet weten. Dat is een uitdrukking waar u maar even over moet nadenken’

Dreigende tekorten en grote risico’s
PvdA deelt deze tevredenheid niet. Daarvoor zijn twee redenen: allereerst de afspraak binnen het coalitieakkoord dat de decentralisatie van sociale taken door het Rijk moet gebeuren binnen het budget dat hiervoor van rijkswege meekomt. Anders dan gemeenten als Almere (15 miljoen) en Zaanstad (8 miljoen) heeft Alphen aan den Rijn geen financiële buffer om tegenvallers bij deze mega-operatie op te vangen. Ten tweede heeft de coalitie de afspraak gemaakt dat wethouders eventuele tekorten binnen hun eigen begroting moeten oplossen. Met een plafond aan de bovenkant en schotten aan de zijkanten van zijn risicovolle portefeuille kan coördinerend wethouder voor de decentralisaties Han de Jager dus al gauw geen kant op.

Han de Jager:
‘Het is buitengewoon lastig waar wij met z’n allen niet precies weten hoe het rijksbeleid uitpakt (…) om die gegevens nu in beeld te brengen. (…) Denk aan de aanlevering van gegevens van het CAK. (…) Mevrouw Oppatja stelt een vraag aan mij waarvan ik denk dat we best een eind kunnen komen (…) maar garanties kan ik niet geven. (…) Vragen of ik het beleid ga uitvoeren binnen de kaders binnen deze begroting en dat ik niet terugkom naar de raad is een verkeerde benadering. (…) Over een eventueel tekort zullen wij met elkaar spreken.‘

Schuiven met budgetten toch mogelijk dankzij CU en CDA
Dat iedere wethouder in beginsel de tekorten zelf moet oplossen zonder dat hij direct kan terugvallen op de ruimte in het budget van zijn collega of een greep kan doen in de algemene reserve is een logisch uitgangspunt. Het al te strikt toepassen hiervan is echter onverantwoord. Ook al omdat het sociale beleid een zware taakstelling heeft meegekregen, er tegelijkertijd ingrijpend wordt hervormd en er geen financiële buffer is aangelegd voor dit doel. De PvdA is dan ook verheugd dat de ChristenUnie bij monde van fractievoorzitter Matthijs Kortleven het schuiven van geld tussen verschillende programma’s niet langer categorisch uitsluit. Een standpunt dat ook door het CDA (Jos Ensing) min of meer werd onderschreven. De fracties bieden hiermee ruimte aan de wethouders de Jager (sociaal beleid) en du Chatinier (financiën) en komen enigszins tegemoet aan de grote zorgen van de PvdA op dit punt.

De prijs voor een sluitende begroting
De zorgkosten zijn te hoog en er zijn teveel mensen afhankelijk van een of andere vorm van inkomensondersteuning vanwege een arbeidsbeperking. Het moet goedkoper en dat kan ook als de ondersteuning anders wordt ingericht. Dat is in het kort waar de decentralisatie van sociale taken op neerkomt. Ook Alphen bereidt zich hierop voor. Het gaat daarbij om ‘hoe’ dit georganiseerd wordt. Daarnaast is er de vraag ‘wat’ onze gemeente doet aan de ondersteuning van kwetsbare inwoners. Dit wordt vastgelegd in verordeningen. De gemeente regelt hierin waar mensen recht op hebben en kan de ruimhartigheid en de kwaliteit bepalen. De PvdA vindt dat hier veel kansen om maatwerk en kwaliteit te leveren zijn blijven liggen. Een gemiste kans die wij verklaren door de noodzaak om de kosten van de uitvoering binnen het budget dat de coalitie zichzelf heeft opgelegd te houden. Het leveren van maatwerk en het daadwerkelijk uitgaan van de persoonlijke omstandigheden van zorgvragers levert immers financiële onzekerheid op. De beste oplossing kan goedkoper zijn, maar ook duurder dan ouderwets aanbodgericht werken. De prijs van een sluitende begroting is af te lezen aan de verordening Ons amendement ‘aandacht voor levensovertuiging en culturele achtergrond’ (link naar BIS) haalde het niet en kreeg zelfs geen steun van CU en CDA. De PvdA de beste oplossing voor de problemen van inwoners belangrijker dan de macht van de wethouder om ter sturen op de zorg die past het financiële plaatje. Wij hebben daarom het initiatief genomen voor een motie om de nadere beleidsregels in de openbaarheid te bespreken met de raad. Het college heeft toegezegd dit te zullen doen.

PvdA vecht voor de rechtspositie van burgers en ruimte voor de professional
Om te voorkomen dat de uitvoering van de ondersteuning op het gebied van zorg, jeugdzorg en werk een kwestie van willekeur wordt moet de gemeente verordeningen vaststellen. Hierin staat precies omschreven aan welke vereisten en verplichtingen de inwoners en de gemeenten moeten voldoen in de uitvoering van het beleid. Verordeningen zijn de basis voor de rechtmatigheid van gemeentelijke beschikkingen. In de concept-verordening stond geschreven dat het college de mogelijkheid heeft om een verwijzing door de huisarts te overrulen; een bepaalde vorm van ondersteuning (bepaald door de huisarts) zou kunnen worden geweigerd. Onacceptabel wat ons betreft, er mag niets of niemand mag tussen de arts en de patiënt staan.

De PvdA heeft daar middels het amendement ‘Vertrouwen profesional’  een stokje voor gestoken. De stemming leverde een nipte meerderheid voor ons amendement op (19 van de 17 stemmen) met steun van de oppositiefracties, de VVD en een lid van Nieuw Elan (fractievoorzitter André de Jeu).
Gülhan licht voor Alphen Stad het standpunt van de PvdA over de verordening sociaal domein toe

Sociale partijen werken samen
Motie informatievoorziening PvdA, GL, SP en RGL verworpen. We gaan deze vragen nu als technische vragen indienen.

VVD dwingt wethouder de Jager om informatie te delen
De enorme uitbreiding van taken waar de gemeente vanaf 2015 voor verantwoordelijk wordt, de ingrijpende gevolgen hiervan in het dagelijks leven van gewone mensen en de omvang van het budget –ruim 140 miljoen- met bijbehorende risico’s; dit alles legt een grote verantwoordelijkheid bij de gemeenteraad om vinger aan de pols te houden. Actuele, concrete informatie is daarbij een vereiste. Dat vindt niet alleen de PvdA maar ook coalitiepartij VVD die tijdens de raadsvergadering enorm veel moeite moest doen om wethouder de Jager te dwingen om zijn eerdere toezegging om dit goed te regelen na te komen. Er was een botsing tussen Marly de Blaeij (CDA) en Toetie Vorenkamp (VVD) voor nodig om Han de Jager te laten beloven de VVD-motie uit de voeren.