Geen kaders voor 2024!

Spreektekst raad 29 juni 2023 PvdA Alphen aan den Rijn bij de behandeling van de jaarrekening 2022, voorjaarsnota 2023 en kaderbrief 2024.

Voorzitter,

Toen u om 19:00 deze vergadering opende begon ook de eerste acte van de musical op de Zevensprong een basisschool in Boskoop. Mijn oudste zoon speelt daarin de rol van ober en ondanks dat hij een grotere rol wilde was hij wel opgelucht dat de tekst die hij nu moest leren beperkt was. Maar het mooie van die musical is dat de kinderen deze zelf hebben geschreven. Zonder ervaring en wetenschap hoe je een musical moet maken zijn ze er aan begonnen. Nadat ze een onderwerp en rollen bedacht hadden kregen ze van de leerkrachten een duidelijk kader mee waarin ze de musical moesten maken. De rollen moesten eerlijk verdeeld worden. Iedereen had inspraak in het decor, de tekst en de muziek en uiteindelijk is het ze gelukt om een musical op de planken te krijgen. En al heeft niet iedereen volledig zijn zin gekregen het is wel een musical van iedereen, een gezamenlijk resultaat en dat is iets wat wij vanavond hier niet gaan bereiken.

Eerder hadden een aantal fracties al geopperd om mee te denken over de keuzes die gemaakt moeten worden om onze gemeente financieel gezond te houden. Maar ook om de prioriteiten voor de komende jaren vorm te geven. Pas in het tweede kwartaal dit jaar heeft de raad een inkijkje gekregen in de financiële situatie van de gemeente Alphen aan den Rijn. Dat inkijkje liet een dieprode toekomst zien met structurele tekorten en een lege schatkist!

Tekorten veroorzaakt door landelijke ontwikkelingen en een onzekere toekomst als het gaat om het gemeentefonds, onze grootste bron van inkomsten. Maar ook door het achterblijven van eigen plannen zoals de beheersplannen voor bruggen en wegen. Waarom zijn die kosten niet opgenomen in de kaderbrief? Of de investeringen die nodig zijn voor de velen basisscholen die toe zijn aan vervanging, waarom wordt dit uitgesteld? Of de plannen genoemd in het coalitie akkoord, hoe moeten die betaald worden? Of wordt zoals zo vaak de structurele uitgaven van het sociaal domein straks de kurk die de gaten in de begroting moet dichten? Kortom er zijn genoeg punten die aandacht nodig hebben, genoeg punten die een kader nodig hebben waarbinnen het geld verdeeld kan worden zodat de juiste keuzes gemaakt kunnen worden. Maar deze wethouder, dit college kiest ervoor om de kaarten tegen borst te houden en vanavond geen keuzes te maken en doet dat in drie pagina dunne kaderbrief.

Juist in een periode waarin de wereld op veel vlakken in brand lijkt te staan over vraagstukken die velen van ons raken. De kosten voor het dagelijks bestaan rijzen de pan uit en zijn voor velen een zorg waar ze iedere keer weer mee te maken hebben. Een oorlog in Ukraine die onmenselijk leed veroorzaakt op iedere dag dat deze duurt. Aan ons de taak om fatsoenlijk te zorgen voor die, die het geweld zijn ontvlucht. Een klimaat dat steeds onstuimiger wordt en nu actie vraagt van ons allemaal om de leefbaarheid van de wereld zoals wij die nu kennen te behouden. Bouwplannen in een polder voor de broodnodig huizen die zonder voldoende geld voor alle voorzieningen en infrastructuur wel eens onhaalbaar kan zijn. Of de wachttijden voor jeugdzorg die oplopen en er gekozen wordt voor een andere manier van werken. Het lijken soms abstracte onderwerpen maar het raakt onze inwoners in hun dagelijkse doen en laten. Als gemeente hebben wij hier een taak om de juiste beslissingen te nemen zodat ook wij ons steentje bijdragen om het mogelijk te maken en te houden.

De kaderbrief is op 1 punt wel zeer concreet: Het college biedt uw raad in oktober een sluitende begroting 2024 aan met als uitgangspunt een blijvende solide financiële positie van onze gemeente op de langere termijn. Juist deze zin doet mij het meeste vrezen.

Voorzitter, ik zal u uitleggen waarom.

Zo meteen zal de wethouder financiën hier verkondigen dat het onzekere tijden zijn en dat hij echt zijn uiterste best heeft gedaan om zaken inzichtelijk te maken, de raad is zelfs twee keer geïnformeerd. Daarnaast wordt de raad in september meegenomen in de beslissingen die het college heeft gemaakt om te komen tot een sluitende begroting voor 2024. Hierin zijn uiteraard de onontkoombare zaken opgenomen en na lang afwegen heeft het college ook besloten om een aantal zaken te faseren of door te schuiven naar een latere periode. Uiteraard is er toch wat geld gevonden voor de belangrijkste punten uit het coalitie programma. Maar verder is de bewegingsruimte en de keuzevrijheid gereduceerd tot 0. Als de raad dan een wijziging wilt of een andere keuze wil maken dan zal diezelfde wethouder van financiën roepen dat de raad ook moeten komen met een dekkingsvoorstel, anders is er geen sluitende begroting. Kortom de raad staat volledig buitenspel in het maken van een kader voor de begroting 2024. Een situatie die mijn inziens zeer zorgelijk is.

Voorzitter, ik begon over de musical van mijn zoon en ik hoop dat de uitvoering vanavond een succes is geweest. Aanstaande woensdag is hun tweede uitvoering en dan zit ik gelukkig wel op de tribune zitten en zal ik hun inspanning onthalen met een luid applaus. Ik daag de wethouder uit om ook een tweede uitvoering te doen waar wij als raad wel de informatie krijgen en dat wij wel in positie gebracht worden om keuzes te maken. Alleen dan kan ik zijn inspanning ook belonen met een wel verdiend applaus.

Ernst-Jan Straver
Fractie voorzitter PvdA Alphen aan den Rijn