Eerste politiek café GroenLinks en PvdA

Op 13 maart organiseerden GroenLinks en PvdA samen een politiek café over het basisinkomen. In de gemeenteraad werken beide partijen al langere tijd constructief samen en zo kwamen we op het idee om met elkaar een bijeenkomst te organiseren waar ideeën uitgewisseld worden over actuele thema’s. Afgelopen zondag was de eerste keer. In een goed bezocht theatercafé Castellum bogen leden en belangstellenden zich over de vraag of Alphen aan den Rijn zou moeten experimenteren met het basisinkomen. Erik van Zuijlen (raadslid voor GroenLinks), Wim Roest (raadslid voor de PvdA) en Ed Groot (PvdA kamerlid) hielden een inleiding. Sam Noya en Frederick Mudasia zorgden voor de muzikale omlijsting van het programma.

Uitkeringsbureaucratie

Ed Groot trapte af met de boodschap dat het terugdringen van de uitkeringsbureaucratie in het volgende verkiezingsprogramma aandacht moet krijgen. Invoering van het basisinkomen is volgens hem een thema dat niet uit Den Haag, maar juist van onderop komt. Het leeft in vele gemeenten en op een aantal plekken in het land wordt er al volop mee geëxperimenteerd. Daarbij is vooral de vraag interessant welke aanpak effectief is. Aan het daadwerkelijk invoeren van het basisinkomen in heel Nederland kleven wel de nodige haken en ogen. Uitgaande van een bedrag van 750,- per maand voor iedere volwassen inwoner hebben we het over 120 miljard euro per jaar. Als alle andere sociale zekerheid wordt afgeschaft is dat bijna betaalbaar. Huurtoeslag, bijzondere bijstand etc. zouden dan worden afgeschaft. In de tweede kamer zijn maar weinig partijen die daar een voorstander van zijn. Opvallend is de onomwonden steun van de SGP die het basisinkomen ziet als een aantrekkelijke mogelijkheid om het gezinsinkomen te verhogen zonder dat beide partners hoeven te werken. Het Centraal Planbureau wijst op de negatieve effecten, het basisinkomen zou slecht zijn voor de arbeidsparticipatie omdat de prikkel verdwijnt en bovendien zou de belasting veel hoger worden. In een situatie van permanente massawerkloosheid, bijvoorbeeld door toenemende robotisering, sluit Ed Groot invoering van het basisinkomen niet uit. Maar zover is het volgens met nog lang niet.

Welk probleem lossen we hiermee op?

Wim Roest vroeg zich af welke probleem het basisinkomen eigenlijk oplost. Niet dat van de vrachtwagenchauffeur uit de Diamantstraat die hij kort geleden had gesproken. Als ‘eigen rijder’ zag hij zich geconfronteerd met hoge kosten (een tank diesel vraagt een investering van maar liefst 600,- euro) en traag betalende opdrachtgevers. Een veel voorkomend probleem dat ertoe leidt dat chauffeurs die wel werk hebben toch failliet kunnen gaan. Dat overkwam ook de chauffeur uit het voorbeeld van Wim. Het basisinkomen is hiervoor geen oplossing. Voor mensen die nu volledig zijn aangewezen op een uitkering zal het zelfs leiden tot een verslechtering van hun situatie omdat een bedrag van 750,- per maand aanzienlijk lager is dat het huidige bijstandsniveau waarbij dan ook nog alle aanvullende regelingen komen te vervallen. Wat Wim Roest betreft doet Alphen aan den Rijn er beter aan om andere experimenten uit te voeren. Denk hierbij aan scholingsmogelijkheden voor werkzoekenden. Er is een tekort aan loodgieters en aan technisch personeel maar voor volwasseneneducatie hoef je tegenwoordig niet meer bij de gemeente aan te kloppen. Het zou veel beter en eenvoudiger zijn om daarin te investeren als gemeente. Want de meeste mensen willen gewoon werken voor hun geld, daarvan is Wim Roest overtuigd.

Structurele armoede doorbreken

In Nederland leven 421.000 kinderen in armoede en de tweedeling neemt toe. Dat een alleenstaande moeder met een kleine baan en bijstand haar inkomen uit acht verschillende bronnen krijgt is eerder regel dan uitzondering. Dat moet eenvoudiger, stel Erik van Zuijlen. Voordat we overgaan tot invoering van het basisinkomen moeten wij echter goed doordenken hoe we willen omgaan met het gezinsinkomen. Ook moeten wij ons realiseren dat de oorzaken van armoede complex zijn. Aanpassing van de sociale zekerheid alleen is niet voldoende om die op te lossen. Erik omarmt de discussie over het basisinkomen als een breekijzer om het onderwerp armoede lokaal op de agenda te krijgen. Als je kijkt naar lokale experimenten die nu al worden uitgevoerd gaan die eigenlijk niet over het basisinkomen maar over flexibele uitvoering van de bijstand. Daar zou Alphen aan mee kunnen doen.

Meenemen naar de raad

De aanwezigen zijn het erover eens dat werk meer oplevert dan alleen een inkomen. Men is dan ook niet zo bang dat het verlagen van de financiële noodzaak om betaald werk te doen ertoe zal leiden dat Alphenaren zich massaal aan het arbeidsproces zullen onttrekken. Gevraagd naar concrete voorstellen waar de fracties van GroenLinks en de PvdA in de gemeenteraad mee aan de slag zouden moeten gaan levert de zaal de volgende top 3 aan:

1. Investeer in volwasseneneducatie (tweede kans onderwijs)
2. Gebruik de bijzondere bijstand voor maatwerk bij de re-integratie naar betaald werk naar het voorbeeld van Zaanstad
3. Experimenteer met flexibele c.q. regelluwe bijstand uitgaande van positieve prikkels

Hélène Oppatja