Thorbeckeplein / Lage Zijde: een beter plan?
Burgemeester en wethouders hebben voor het Thorbeckeplein een nieuw plan aan de gemeenteraad gestuurd: de Nota van uitgangspunten Stadshart Lage Zijde.
Een goed architectenbureau heeft advies uitgebracht: Jos van Eldonk van bureau Soeters Van Eldonk, architecten. Ook heeft prof. Hans de Jonge van de TU Delft geadviseerd.
Eigenlijk is er geen sprake van een plan, laat staan een masterplan of blauwdruk, maar van uitgangspunten. Logisch ook, want de tijd is voorbij dat grootschalige ontwikkelingen in één keer in Alphen aan den Rijn tot stand komen op basis van een blauwdruk. En al helemaal niet door één partij, zoals geprobeerd is met de projectontwikkelaar VORM.
De gemeente moet nu immers geen plannen meer maken waarvoor geen investeerder te vinden is, maar ze moet precies aansluiten bij de markt, maar wel op basis van een visie. Niet dus laten bouwen wat de markt wil (een jungle geeft alleen maar ellende), maar een visie opstellen met randvoorwaarden en de markt de kans geven die in te vullen. De Nota van het college sluit daarbij aan.
Hoofduitgangspunten van de Nota zijn:
- Een hoogwaardig duurzaam centrummilieu, met differentiatie zowel in functies als in woningtypologieën; passend bij de Alphense schaal.
- De cultuurhistorische (water)structuren van de Kromme Aar en de Oude Rijn met haar dijkstraten zijn de kwaliteitsdragers voor het gebied. Hiermee wordt een attractief, kwalitatief sterk raamwerk van openbare ruimte ingericht, waarbinnen flexibel kan worden ingespeeld op ontwikkelingen.
cultuurhistorische (water)structuren
- Het nutsgebouw (paars op het plaatje hieronder) krijgt de plek die het verdient: sloop van de omliggende panden is hiervoor noodzakelijk. De functionele invulling van het vrijstaande nutsgebouw draagt bij aan het op de kaart zetten van (het centrum van) Alphen aan den Rijn. De ontwikkeling van het nutsgebouw is vliegwiel voor de totale gebiedsontwikkeling.
- Sloop en vervangende nieuwbouw van het Thorbeckegebouw (oostelijk van het Nutsgebouw). Het object is door zijn omvang en uitstraling een belemmering voor de ingezette transformatie. De nieuwbouw dient een kwalitatief hoogwaardige pandsgewijze uitstraling, een goede parkeeroplossing (geen blinde gevel op de begane grond) en flexibiliteit in zich te hebben om mee te bewegen met veranderende eisen aan het gebruik (bebouwing geschikt voor verschillende woningtypologieën). In de plint aan de brede Anne Frankkade komen andere functies dan wonen (i.v.m. afronding winkelrondje).
- Pandsgewijze ontwikkeling bebouwing Rijnzijde-Noord.
- Ruimte voor kleinschalige initiatieven en experimenten door kleinschalige transformatie, herstructurering, renovatie en hergebruik van bestaand vastgoed.
- Integratie van de sociale en ruimtelijke opgaven; integrale ontwerpopgaven waarbij sociale vraagstukken ingepast worden in de ruimtelijke opgaven.
- Stimuleren/faciliteren van tijdelijk gebruik van bestaand vastgoed of braakliggend terrein.
- Sloop en gronduitgifte voor vervangende nieuwbouw voor de bebouwing “Rijnzijde- Zuid”
- Doortrekken van het autoverkeer door de Hooftstraat ter verbetering van het vestigingsklimaat van ondernemers. Hiervoor wordt het zogenaamde Blockpand gesloopt.
- Openbare ruimte als structuurdrager voor het gebied: Kromme Aar en Oude Rijn met dijkstraten.
- Vernieuwbouw van bestaande woningen in de Groen van Prinstererstraat, oneven nummering.
- Suggestie voor de bebouwingsenveloppen Thorbeckeplein e.o.
“de bebouwingsmogelijkheden worden niet exact gedefinieerd, maar is gekozen voor het definiëren van een ‘bouwenveloppe’ per ontwikkellocatie. De bouwenveloppe geeft de maximale bouwgrenzen aan van een herontwikkeling, zowel in het platte vlak als in de hoogte.”
Alternatief I
Impressie
Vele uitgangspunten zijn al in oudere plannen terug te vinden.
Sloop van het Thorbeckegebouw en de bebouwing langs het Nutsgebouw bij de Aar is voor de PvdA een prima idee. Die gebouwen zijn destijds rauw totstandgekomen waarbij de stedenbouwkundige kwaliteit van de ligging aan de Aar geheel is miskend. Het is belangrijk een aantrekkelijk gebied te creëren waar men graag verblijft en waar men dus ook wil investeren.
Een mooi gebied is niet alleen om zichzelf van grote waarde: een mooi gebied zorgt ervoor dat het aantrekkelijk is om er geld te investeren waardoor het gebied economisch belangrijk wordt.
Is dus alles in orde met deze Nota van uitgangspunten?
Niet alles. Het aspect cultuur wordt niet genoemd.
Inmiddels weten alle beleidsmakers dat cultuur het fundament is onder de aantrekkelijke stad. Het is een van de weinige knoppen waar de gemeente aan kan draaien om de aantrekkingskracht van een stad of regio te vergroten. Cultuur levert een wezenlijke bijdrage aan het vestigingsklimaat voor bedrijven en nieuwe bewoners. Een divers cultureel aanbod maakt het verschil uit tussen steden die concurreren om de vestiging van vooral hoger opgeleiden en bedrijvigheid.
In De cultuurkaart van Nederland (gemaakt door de wetenschappers Gerard Marlet, Joost Poort, Roderik Ponds, Clemens van Woerkens) bevindt zich een cultuurindex (index voor de omvang en diversiteit van het culturele aanbod in de gemeente): een ranglijst van de 50 grootste gemeenten van Nederland (Uit de Atlas voor gemeenten). Daarin staat (oud) Alphen aan den Rijn op de 36ste plaats. Onderaan staat Spijkenisse.
Er is dus veel te winnen in Alphen op het gebied van cultuur.
De PvdA vindt het heel belangrijk dat daar wat aan gebeurt.
En weer is het zo dat het niet alleen om de belangrijke waarde van zichzelf is of de educatieve of sociale waarde, maar ook om de harde economische waarde.
Cultuur in de Nota van uitgangspunten
In de Nota worden verkeerskundige, ruimtelijke, functionele, architectonische en fysieke kaders geschetst.
Over functionele kaders staat er:
“Functionele kaders
– In het hele gebied kleinschalig gemengd stedelijk programma toestaan (wonen, winkelen, horeca, dienstverlening, zorg, onderwijs, kantoren)
– In aangewezen zone gebruik begane grond beperken tot specifiek stedelijk programma (horeca, detailhandel, dienstverlening)
– Parkeren oplossen binnen Triangel en Thorbeckegebouw afgezoomd met ander programma op de begane grond”
Bij de opsomming van functies ontbreekt juist de heel belangrijke functie cultuur ! Culturele functies, waaronder een belangrijke eigentijdse bibliotheekfunctie, mogen niet uitgesloten worden.
De PvdA heeft dan ook bij de raadsvergadering een amendement ingediend om cultuur toe te voegen aan de toegestane functies. De wethouder van As was het ermee eens: het college heeft het voorstel overgenomen. Ook de raad was het in overgrote meerderheid eens met het PvdA voorstel. Omdat het zo duidelijk werd onderschreven, heeft de PvdA het amendement niet meer in stemming gebracht.
Nu kan bij de uitwerking van de plannen en bij de gronduitgifte nadrukkelijk ook rekening wordt gehouden met een plaats voor deze culturele functies in het stadshart.
Wat de PvdA betreft is er ook een plaats voor de definitieve vestiging van de bibliotheek die nu in een tijdelijk gebouw op het parkeerterrein van de Aarhof zit. De inrichting ervan is armoedig en de werkomstandigheden voor de medewerkers zijn slecht. Alle reden dus om het Thorbeckeplein te verlevendigen met een definitieve openbare bibliotheek waar je niet alleen boeken kan lenen, maar waar je ook graag even naar binnen loopt om bijvoorbeeld een tijdschrift te lezen of te studeren of met je kind naar het voorlezen te luisteren of naar een lezing te luisteren of de nieuwste digitale media te ontdekken of muziek op te scharrelen of mensen te ontmoeten ….. en nog veel meer.
De bibliotheek als uitnodigende, centrale aantrekkelijke culturele functie in het Stadshart. Dat verhoogt de waarde van het stadshart enorm. Een investering daarin levert geld op en draagt bij aan het aantrekkelijk maken van de stad.
Hooftstraat, Markt, Slopen, Financiën
Hooftstraat: het college kiest voor een verbreding van de Hooftstraat zodat het verkeer ruim baan krijgt. Net als bij de winkeliers bestaat bij ons de vrees dat het autoverkeer dan te veel ruimte krijgt. Een racebaan maakt het winkelen juist onaantrekkelijk. Bovendien maakt een verbreding sloop van het Blockpand nodig, terwijl het goed mogelijk is dat pand te verbouwen.
Markt: het zou goed zijn als er een duidelijke plaats komt voor de markt zodat die de kans heeft terug te komen. Een terugkeer van de markt juichen de winkeliers zeer toe en vergroot de aantrekkelijkheid van het gebied.
Slopen: het Thorbeckeplein is nu een onaantrekkelijk gebied. Het college heeft het voornemen snel met slopen te beginnen. Dan moet wel heel goed opgelet worden: nu is het erg, maar na sloop kan het nog erger worden. Zorgvuldig moet dus per sloopactie tevoren nagegaan worden wat de tijdelijke functie daarna zal zijn en hoe die beheerd gaat worden totdat de definitieve functie gerealiseerd wordt.
Financiën: in de afgelopen jaren is er naar alle waarschijnlijkheid geld overgeheveld uit potjes die bestemd waren voor doelen in dit gebied. Het is onduidelijk hoe dat heeft plaatsgevonden en in hoeverre daardoor het bereiken van een haalbaar plan is bemoeilijkt. Wellicht zijn daardoor keuzes gemaakt waardoor de mogelijkheden onnodig zijn beperkt. Wij willen daarover duidelijkheid hebben.
