Wat geldt – de code of de wet?

Op vrijdag 22 november werden de fractievoorzitters in de middag geconfronteerd met een e-mail van de burgemeester. Hierin melde ze dat dat bij een interview van het AD ze was geconfronteerd met een artikel uit onze eigen gedragscode over neveninkomsten wat haar was ontgaan.

Het artikel (3.5) luidt: Een bestuurder behoudt geen inkomsten uit zijn nevenfuncties en q.q.-nevenfuncties. Deze inkomsten worden gestort in de gemeentekas. Deze stortingsplicht geldt alleen voor inkomsten voor geleverde diensten. Voor vergoedingen voor daadwerkelijk gemaakte onkosten voor nevenfuncties en q.q.-nevenfuncties geldt geen stortingsplicht.

Zelf gaf de burgemeester al aan dat dit in strijd was met de gemeentewet (artikel 66) waarin de afdracht van neveninkomsten volgens een vastgestelde systematiek wordt verrekend. Maar dat ze dit graag in een fractievoorzittersoverleg wilde bespreken.

Die zelfde vrijdagavond verzamelde 8 van de 12 fractievoorzitters zich op het gemeentehuis en kregen uitleg van de burgemeester en griffie wat er aan de hand was, deze uitleg heeft geleid tot twee zaken. De eerste, de uitleg van de burgemeester was geloofwaardig en oprecht. Als tweede moest er duidelijkheid komen hoe dit juridisch in elkaar zat. Het eerste punt is in een verklaring uitgegeven naar de pers. Voor het tweede is besloten om een extern en onafhankelijk advocaten kantoor een juridisch toets uit te laten voeren, hoe de verhouding is tussen de gemeentewet en de gemeentelijke gedragscode.

Op woensdagavond 27 november is de uitslag van het juridisch onderzoek besproken met alle fractievoorzitters. Er is toen besloten, gezien de aard van de situatie en de media berichtgeving, om deze uitkomst spoedig in een openbare raadsvergadering te bespreken. Wederom zouden we een verklaring uitgeven namens alle fractievoorzitters en dat ging als volgt: https://youtu.be/3sbPrvhC00A

Op zaterdag 30 november om 9:30 kwam de gemeenteraad bij elkaar om 3 zaken te bespreken:

• Wat is de conclusie van de juridische toets;
• Wat betekend dit voor de afdracht van neveninkomsten van de burgemeester;
• Wat zijn de gevolgen voor de Alphense gedragscode.

De conclusie van de juridische toets was voor de PvdA duidelijk. De gemeentewet is in deze leidend ten opzichte van de eigen gedragscode. Onze gedragscode heeft niet de juridische status van een algemeen verbindend voorschrift. En in dit specifieke geval moeten wij constateren dat er door de burgemeester juridisch juist is gehandeld en dat haar op dit punt niets te verwijten valt.

Dat betekent dan ook dat de burgemeester voldoende heeft terugbetaald van haar neveninkomsten en dat er geen extra afdracht nodig is. Als laatste formele stap betekent ook dat het betreffende artikel in de gedragscode voorlopig geschorst wordt totdat deze nader bekeken kan worden.

Wat mij wel heeft verbaasd, is dat er de afgelopen zes jaar niemand heeft beseft dat dit artikel zo in onze gedragscode staat.

Als controlerend orgaan van deze gemeente hebben de raadsleden zes jaar een blinde vlek gehad voor een code die ons dag dagelijks moet helpen bij het maken van keuzes ten opzicht van ons raadlidmaatschap? Hoe heeft het kunnen gebeuren dat alle wethouders nooit gevraagd hebben hoe dit nu precies zit in het geval van een nevenfunctie? Hoe heeft het kunnen gebeuren dat de organisatie, de griffie en gemeente secretaris niet na verkiezingen of gesprekken bij zich zelf te rade zijn gegaan of de gedragscode nog juist was? En hoe heeft het kunnen gebeuren dat bij ieder integriteitsgesprek dat alle raadsleden hebben gehad met de burgemeester en bij haar eigen installatie niet heeft ingezien dat dit artikel voor zoveel gedoe kan zorgen? Dat niemand dit geconstateerd heeft is laakbaar en dat geld voor de griffie en de burgemeester in het bijzonder.

Als PvdA fractie waren wij wel van mening dat dit soort discussies en onduidelijkheden in de toekomst voorkomen dienen te worden. Daarom hebben wij in dezelfde raad een motie ingediend om de mogelijkheden van een integriteitscommissie te laten onderzoeken door de griffie. Als gemeenteraad zullen we ons actiever op moeten stellen op het gebied van integriteit en een commissie kan hier een belangrijke rol in spelen. De motie werd unaniem aangenomen en was daarmee het voorlopige sluitstuk van een crisis in de Alphense politiek.